Nazwa dokumentu:

Wspomnienia z okresu wojny 1939 - 1945

Kolekcja:

Wspomnienia z Archiwum Wschodniego

Tytuł teczki:

Wspomnienia z okresu wojny 1939 - 1945

Autor:

Leśniewski, Adam

Opis:

Wspomnienia Adama Leśniewskiego obejmują okres od września 1939 r. do sierpnia 1945 r. W tekście znajdują się również nawiązania do okresu przedwojennego jak edukacja autora czy relacji polsko – żydowskich. Autor, pochodzący z żydowskiej rodziny, uczeń gimnazjum, wraz z rodzicami mieszkał w Łodzi. W momencie wybuchu wojny miał 16 lat. Opisuje pierwsze dni po wybuchu wojny i relacjonuje przebieg ucieczki do Warszawy na początu września 1939 r. W Warszawie przebywał wraz z ojcem do czasu kapitulacji miasta. We wspomnieniach opowiada o pierwszych dniach oblężenia: bombardowaniach, trudnościach z aprowizacją i nastrojach panujących w oblężonej stolicy. Po kapitulacji powrócili do Łodzi, w drodze powrotnej będąc świadkami wydania Żydów. Kolejna część wspomnień dotyczy życia w Łodzi w pierwszych miesiącach niemieckiej okupacji i nasilających się represji wobec ludności żydowskiej. Po utworzeniu getta, w lutym 1940 r., rodzina autora została zmuszona do opuszczenia własnego mieszkania i przeprowadzki na Bałuty, gdzie, wraz z siedmiorgiem krewnych, zamieszkała. Autor szczegółowo przedstawia obraz codziennego życia w łódzkim getcie i stopniowe pogarszania jego warunków. Przedstawia represje, jakim poddawani byli mieszkańcy getta, m.in. pogłębiającą się izolację, kolejne zaostrzenia kontroli policyjnej, działalność policji kryminalnej, konfiskaty mienia, rabunki i publiczne egzekucje. Autor fascynuje się ideologią komunistyczną, angażuje się w działalność organizacji antyfaszystowskiej. Przedstawia funkcjonowania getta w kolejnych miesiącach jego istnienia aż do całkowitej likwidacji. W przedostatnim tygodniu sierpnia 1944 r., jednym z ostatnich transportów, został wraz z rodzicami deportowany do obozu Auschwitz – Birkenau, gdzie po raz ostatni widział matkę. Relacjonując 12 dni spędzonych w Auschwitz, opisuje doświadczenia związane z procedurami przyjęcia do obozu, warunki i życie obozowe, obozową hierarchię, terror i przemoc wobec więźniów oraz sposoby przetrwania w ekstremalnie trudnych warunkach obozowych. W połowie września 1944 r., po selekcji, wraz z ojcem i grupą innych mężczyzn, został deportowny do obozu w Brunszwiku, skąd trafił do obozu pracy Vechelde Büssing NAG – jednego z podobozów KL Neuengamme. Relacja z tego okresu zawiera opis wyniszczających warunków życia obozowego i pracy w fabryce samochodów ciężarowych. Charakteryzuje funkcjonariuszy SS i więźniów funkcyjnych, opisuje również relacje z cywilnymi pracownikami fabryki oraz relacje między więźniami. Z powodu nawrotu gruźlicy, w drugiej połowie grudnia 1944 r. trafił do obozowej izby chorych. W obozie przebywał do ewakuacji w lutym 1945 r. Opisuje ewakuację obozu spowodowaną zbliżaniem się frontów alianckich oraz drogę wiodącą poprzez kolejne obozy koncentracyjne: Watenstedt, Sachsenhansen, Ravensbrück aż do obozu Wöbbelin. Relacjonując kolejne etapy ewakuacji, opisuje transport pociągami towarowymi, pobyt w obozie Watenstedt, organizację życia obozowego, kolejne transporty odbywające się pod ostrzałem, odwrót z przepełnionego obozu Sachsenhansen, stosunkowo krótki pobyt w Ravensbrück, gdzie ponownie spotkał się z ojcem, oraz warunki egzystencji w obozie Wöbbelin nie pozostawiające więźniom szans przetrwania. Po wyzwoleniu obozu (2 maja 1945 r.), wraz z ojcem, dotarł do szpitala w Ludwigslust, gdzie przebywał ok. 3 miesięcy, z niedługą przerwą na pobyt w szpitalu amerykańskim. W drugiej połowie lipca 1945 r., wraz z ojcem i towarzyszem podróży, wyruszyli do Berlina, gdzie na bocznicy kolejowej zostali obrabowani przez radzieckich konwojentów. Dalszą drogę powrotną przebyli na dachu pociągu - przez Frankfurt nad Odrą i punkt repatriacyjny w Ostrowii Wlk. – do Łodzi docierając w sierpniu 1945 r.

Słowa kluczowe:

Leśniewski, Żydzi, getto łódzkie, życie codzienne, źródła utrzymania, prześladowania, ruch oporu, komunizm, II Wojna światowa, obozy koncentracyjne, wyzwolenie

Miejsce wytworzenia:

Sztokholm

Data:

1997

Typ dokumentu:

maszynopis

Format:

application/pdf

Sygnatura:

FOK_0102_0001

Język:

polski

Prawa do dysponowania publikacją:

Fundacja Ośrodka KARTA